Ղազարոս Աղայան «Հազարան Բլբուլ»
Պատմվածքը մի թագավորի մասին է, որը շատ հարուստ, բերքառատ այգի է ունենում։ Մոտենում է մի աղքատ մարդ և ուզում է օգտվել թագավորի այգուց, սակայն թագավորի այգեպանը թույլ չի տալիս ոչմի բանից օգտվել։ Այդ աղքատ մարդը զայրանում է և անիծում է ամբողջ բերքն ու բարիքը։ Թագավորն ունենում է երեք տղա։ Նրանցից երկուսը երորդին տգետ են անվանում։ Մի անգամ թագավորը մտահոգ է լինում և տղաները հարցնում են, թե ի՞նչ է պատահել։ Թագավորը պատասխանում է, որ այգին են անիծել և հազարան բլբլուլ է պետք բերել, որպիսի այն ծլվլա և կրկին բերք ու բարիք տիրի այգով մեկ։ Երեք տղաները ընկնում են ճանապարհ, որպիսի գտնեն հազարան բլբուլին։ Ճանապարհին մի ծերուկի են հանդիպում, որից տղաները հարցնում են ճանապարհը։ Նրանցից մեծը գնում է Բաղդատ քաղաք և այնտեղ մի պալատ տեսնելով, որոշում է մնալ այդ պալատում ապրել, քան թե գնալ և զոհվել։ Միջնեկ եղբայրը գնաց Խորաստան, շատ փորձանքների մեջ ընկավ, ինչ ուներ ծախեց, կերավ և դարձավ բաղնիքի ծարա։ Փոքր եղբայրը գնաց հասավ այնպիսի տեղեր, որտեղ ամեն ինչ կարմիր էր։ Գնաց հասավ մի շատ շքեղ ապարանքի։ Մեկել մի փերի տեսավ, որը նրան ձայն տվեց․
֊Ո՞վ ես դու, փախիր, քանի դևը չկա։
Բայց տղան չլսեց և մնաց այնքան մինչև եկավ դևը։
Այդ դևը մռնչալով եկավ տղայի վրա և հարվածեց նրան մի քանի անգամ։ Բայց տղային միևնույնն է ոչինչ չէր լինում։ Արին իր նետն արձակեց դևի վրա և սպանեց նրան։ Արին գնաց աղջկա մոտ և նրանք շատ ուրախացան, իսկ աղջկանից նշան արավ իր մեծ եղբոր համար, իսկ ինքը շարունակեց իր ճանապարհը։
Գնաց հասավ մի սև քաղաք, որտեղ ամեն ինչ սև էր և կար մի մեծ սև ամրոց, իսկ ամրոցում մի գեղեցիկ աղջիկ։ Աղջիկը խնդրեց նրան հեռանա, քանի դեռ դևը չի եկել, բայց նա հրաժարվեց հեռանալ։ Մեկել սև դևը եկավ։ Փորձություններից հետո յոթ գլխանի դևին էլ տղան սպանեց։ Այս անգամ այս աղջկանից տղան նշան առավ իր միջնեկ եղբոր համար և կրկին ճանապարհը շարունակեց։
Գնաց ընկավ մի ամայի, նավերով լի, մարդկանց ոսկորներով պատված քաղաք։ Այդ ոսկորները նրան խնդրում էին հետ գնալ, բայց նա ճանապարհը շարունակեց և հասավ մի սպիտակ ամրոցի, որտեղ մի գեղեցիկ և վախեցած աղջիկ կար։ Մեկել հայտնվեց սպիտակ դևը։ Այս դևը հասկացավ, որ տղան մինչ իրեն հասնելը սպանել է իր մյուս երկու եղբայրներին։ Երեք անգամ զարկելով նա սպանեց դևին։ Աղջիկը դուրս վազեց և ասաց, որ իրար հետ նշանվեն։ Տղան համաձայնվեց և շարունակեց ճանապարհը։
Գնաց հասավ մի մեծ ապարանքի, բոլոր փակ դռները բացեց, բոլոր բաց դռները փակեց։ Որքան սխալ բան կար պալատում, ուղեց։ Նա վերջապես հայտվեց հազարան բլբոիլի սենյակում, որը մի հրաշք թռչուն էր։ Գնաց, իր հետ վերցրեց իր և եղբայրների նշանածներին և գնաց այն ճանապարհի մոտ, որտեղից իր եղբայրների հետ էր բաժանվել։ Տեսավ չկան եղբայրները, գնաց սկսեց ման գալ քաղաքներով, գտավ իր եղբայրներին և հետ եկան երեքով իրենց նշանածների մոտ։ Ճանապարհ ընկան դեպի իրենց աշխարհը։ Որոշեցին ճանապարհին լողանալ, ջուրը մտան և Արինի եղբայրները որոշեցին վնասեն իրենց եղբորը, որ հազարան բլբուլը իրենք տանեն հորը։ Նրանք թողեցին եղբորը կապած, գնացին աղջիկներին վերցրեցին և ասացին, որ Արինը խեղդվել է, պետք է առանց նրա գնան թագավորություն։ Գնացն հասան պալատ և հորը հանձնեցին բլբուլին, իսկ եղբոր մասին ասեցին, թե խեղդվել է ծովում։ Թագավորը հասկացավ, որ մի բան այն չէ։ Արիի մոտով թռչուններ էին անցնում, ովքեր օգնեցին նրան և արձակեցին։ Նա գնաց պալատ և որոշեց հեռու մնա պալատից։ Մի քանի օր է անցնում, Արին որոշում է հորը ճիշտը պատմել և մոտենալով հազարան բլբուլին, խնդրում է ծլվլալ։ Հազարան բլբուլը ծլվլում է, և ամբողջ այգին կրկին կանաչում ու ծաղկում։ Հայրը թագավորությունը տվեց Արիի իշխանության տակ։